Cambodian Proverbs

ក

* កកក៏បាយ មេម៉ាយក៏ស្រី។
o Transliteration: "Kork kor bay, me'maiy kor srei"
o Literally: "Hardened rice is still rice, widow is still a female/woman."
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ក្រអ្វីក្រចុះ កុំឲ្យតែក្រគំនិត។
o Transliteration: "Kror a-vey kror chos, kom ouy te' kror kkumnet"
o Literally: "Ok to be poor of whatever, but not poor of ideas."
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ក្រមុំដណ្ដឹងម្ដាយ ​មេម៉ាយដណ្ដឹងចិត្ត។
o Transliteration:
o Literally: "Proposing to a virgin via her mother, a widow via her heart."
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ក្រពើវង្វេងបឹង។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កាត់ទឹកមិនដាច់ ​កាត់សាច់វាឈឺ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កាប់បំពង​រង់ចាំទឹកភ្លៀង។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ការប៉ុនភ្នំមិនគិត ​ទៅគិតឯស្គរបែកមាត់។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ការ​មិន​បៀត​បៀន​គ្នា ជា​ប្រភព​នៃ​សន្តិសុខ​ក្នុង​​ផ្ទៃ​លោក។(ព្រះ​ធម្មវរោត្តម តុង​ ឈួន)
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ការ​អប់រំ គឺ​ជាការ​ហ្វឹក​ហ្វឺន​នួវ​សក្តានុភាព​ដែល​ជា​គ្រឿង​ពង្រីក​បណ្តុះ​ ឬបង្កើន​ចំណេះ​វិជ្ជា។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ការយល់ដឹងតែមួយដងអាចធ្វើឲ្យជីវិតទាំងមូលមានន័យ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ការធ្វើវិនិយោគចំណេះដឹងតែងនាំមកនូវផលប្រយោជន៍ដ៏ប្រសើរបំផុត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កោកៗ​សឹកតែមាត់ត្រដោក​ឆ្អែតតែពោះក្របី។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កោសមិនដាក់ទឹក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ក្ដៅថ្ងៃមិនស្មើក្ដៅចិត្ត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ក្ដៅស៊ីរាក់​ ត្រជាក់ស៊ីជ្រៅ។
o Transliteration:
o Literally: "Hot is shallow, cold is deep."
o English equivalent:
o Meaning: "Harsh words are not necessary bad, while sweet ones sometimes are not genuine and can be dangerous."
o Note:

* កំភ្លាញស្លាប់ព្រោះមាត់​ខ្វែក ស្លាប់ព្រោះអាចម៏។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កំហុស​រមែង​មាន​ដល់​អ្នក​ធ្វើ អ្នក​នៅ​ឥត​អំពើ​បាន​អ្វី​នឹង​ខុស។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំខ្វើកតាមខ្យល់កុំខ្វល់តាមរលក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំគូរមុន​គិត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំ​ជិះ​ចង្អេរ​លើក​ខ្លួន​ឯង​ ក្បាល​ទូល​កញ្ច្រែង​កុំ​ក្អេង​ក្អាង​ កុំ​ដេក​ទទូរ​ចាំ​សំណាង​ កុំអាង​ព្រះ​ប្រោស​ត្រូវតែ​ប្រឹង។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំឈ្លោះនឹងស្រី​ កុំក្ដីនឹងគ្នាឯង។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំដេកផ្សងព្រេង​កុំវង្វេងខុសផ្លូវ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំដេក​ចាំ​ស្លាប់​ អង្គុយ​ចាំមាន​ ខ្មាស់​ល្ងង់ទើប​ចេះ ខ្មាស់​ក្រទើប​មាន ដឹង​ខ្លួនថា​ល្ងង់ គង់បានជា​ប្រាជ្ញ កុំ​ស្លាប់​មុន​រស់ រស់​ហើយ​សឹម​ស្លាប់ ចូរ​សេព​អ្នកប្រាជ្ញ កុំ​ត្រាប់​មនុស្សពាល។ (ព្រះ​គ្រូ​ធម្ម​បណ្ឌិត​ គង់ ស៊ឹម)
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំដាំស្រូវនៅផ្លូវដំរី។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំទុកចិត្ត​មេឃ​កុំទុកចិត្តផ្កាយ កុំទុកចិត្តប្រពន្ធថាគ្មានសាហាយ​ កុំទុកចិត្តម្ដាយថាគ្មានបំណុល។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំទុំមុនស្រគាល។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំផ្ទុកតាមទូកថ្វែ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំពត់ស្រឡៅ​ កុំប្រដៅស្រីខូច។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំពាក់មុខយក្ស​ កុំពាក់ស្បែកខ្លា។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំពូតផ្សែងជាដុំ ​កុំយកភ្នំទ្រាប់អង្គុយ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំយកស្រឡៅធ្វើខ្នួច ​កុំសម្រួចឈើពុក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំរាយមុខដឹង ​កុំទទឹងមុខសឹក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំ​​រៀន​នៅ​ទំនេរ​ខាត​ការកម្ម កុំ​រៀន​បណ្តាក់ចាំ​ជាពេល​ក្រោយ​ កុំរៀន​ប្រហែស​មើល​ងាយ​នាំ​ធ្លោយ​ កុំរៀន​មិន​អោយ​ទាន​ស្មូម​យាចក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំ​អាង​ថា បើ​មាន​មិន​បាច់​ខំ​ បើ​រលំ​មិន​បាច់​ច្រាន។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* កុំ​អោយ​ប្រព្រឹត្តទុច្ចរិត ដោយ​ការគប់មិត្រ​លប​ចង​ពន្ធ​ លួច​លាក់​មាន​ស្រី​សហាយស្មន់ ក្បត់​ចិត្តប្រពន្ធ​អោយ​មួរ​ហ្មង។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

ខ

* ខ្ពស់កប់ពពក ​ចុះមកជ្រកអាចម៏ជន្លេន។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខ្លាមិនខ្លាច ទៅខ្លាចអាចម៏ខ្លា។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខឹងខុស​ខឹងខាត​ខឹងខូច។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខឹង​ខុស​ខូចខាត​ ប្រមាថ​លិចលង់។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខឹងគោវាយរទេះ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខឹងឲ្យអត់ ខ្សត់ឲ្យរក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខឹង​ឥត​ពិចារណា​ នាំ​ខូច​ការ​ខូច​ប្រយោជន៍ ធម៌ខឹង​នាំអាសោចិ ខុស​ខាត​ខូច​ដោយមិន​គិត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខ្លួនរស់ របស់រកបាន។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខ្មោចស្រុកឲ្យដៃ​ ខ្មោចព្រៃវាហ៊ាន។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ខំ​រក​ស៊ី​ធ្វើ​ការ​ មិនអសារឥតប្រយោជន៍ ចង្រៃ​ណាស់​ហោច​គង់គ្រប់ស៊ី​មិន​សុំគេ។ ប្រសិនមាន​សំណាង​ បានកសាង​ពី​បុព្វេ ផ្សំ​ផង​មិនលេង​ទេ ឡើង​ជាកុដុម្ពិ​ក៏សេដ្ឋី។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

គ

* គេខុសកុំអាលអរ គេសាទរកុំអាលអួត ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* គ្មាន​កម្លាំង​ គ្មាន​បញ្ញា គ្មាន​អាហារ​ គ្មាន​ជិវិត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* គ្នាច្រើនអន្សមខ្លោច ​គ្នាដូចស្រមោចអន្សមឆៅ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* គុក​និង​សោគឺ​ចោរ​បង្កើត ឪសថល្អ​ឆើត​កើត​ពី​រោគ ដំណក​កើត​ពី​ការ​ងុយងោក មនុស្ស​ក្នុង​លោក​កើត​ពី​កម្ម។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* គ្រូកាចសិស្សខូច។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* គ្រូទាយម្តាយថា។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* គួរ​គិត​ជិវិត​ពុំ​ទៀង​ទាត់​ តែង​តែ​បែរ​បត់​កាន់​ក្តី​ស្លាប់ ពុំ​ដែល​បាន​ស្រួល​ប្រែ​ប្រួល​ឆាប់ ក្រឡាប់ស្ងាត់សូន្យ​ចាកកូន​ចៅ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* គោដំបៅខ្នង​ ក្អែកហើររំលង​រសាយកន្ទុយ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:


ឃ

* ឃាត់​កំហឹង​ដោយ​ប្រឹង​អត់​អោយ​បាន​ ឃាត់​ពាល​សាមាន្យ​ដោយ​អាជ្ញាបុគ្គល​ ឃាត់​ចិត្ត​ចាកទោសា ប្រសើរ​ថ្លៃ​ថ្លា​ក្នុង​លោកិយ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃាត់​ចិត្ត​ចាកក្តី​ស្នេហា ក្នុង​កាមតណ្ហានា​លោកិយ ដូច​យក​អំបោះ​ចង​ដំរី​ ពិបាក​ពេក​ក្រៃ​គួរ​វៀរ​មុន។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្លាតកាយណាយចិត្ត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្លានឆ្ងាញ់ស្រលាញ់ល្អ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃុបឃិត​ជន​ពាល​រាល​ទុក្ខ​ដល់ខ្លួន។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃុប​ឃិត​បណ្ឌិត​ សុខ​មួយ​ជិវិត​ឥតទុក្ខា​។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:


* ឃើញ​ខ្លា​ដេក​ថា​ខ្លា​ស្លាប់ ឃើញ​ខ្លា​ក្រាប​ថា​ខ្លា​សំពះ។ or (ឃើញ​ខ្លាដេក ថាខ្លាងប់​ ឃើញ​ខ្លាក្រាប ថាខ្លាគោរព​)
o Transliteration:
o Literally: Seeing a tiger sleep, you assume the tiger is dead; seeing a tiger crouch, you assume the tiger is kowtowing.
o Meaning: Things are not necessarily as you may perceive them to be. An adage used to admonish someone for their misconceptions.


* ឃើញ​គេ​ទៅ​កុំ​អោយ​ខាន ឃើញ​គេ​បាន​កុំ​អោយ​ទៅ។ or (គេហៅកុំឲ្យខាន បើគេបានកុំឲ្យទៅ)
o Transliteration:
o Literally: Seeing them go, do not fail to join them; seeing them return with goods, do not then go.
o Meaning: If you do not join something at the outset when invited to do so, do not try to do so later only after you have witnessed the success of others.


* ឃើញ​ឈើ​ពុក​ កុំ​អាល​ដាក់​គូថ​អង្គុយ or (កុំ​អាល​ដាក់​គូថ​លើ)។
o Transliteration:
o Seeing that the wood is rotten, do not yet sit down. or (do not yet set your behind on it).
o Note: Literally, the proverb advises individuals to observe wood that is rotten for insects/maggots before sitting down on it. Metaphorically, it refers to inspecting things that look suspicious.


* ឃើញ​ដំរី​ជុះ​ កុំ​ជុះ​តាម​ដំរី។ or (ដំរី​ជុះ​ កុំ​ជុះ​តាម​ដំរី)
o Transliteration: "Kheung domrey chhous kom chhous tam domrey"
o Literally: Seeing the elephant defecate, do not strive to defecate like the elephant.
o Meaning: Do not strive to do something beyond your capability.


* ឃើញ​ថ្លុក​ថាជា​ថ្នល់ ក្រែង​កំហល់​កំហុស​មាន។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃើញ​ពីនាយ​កុំ​អាល​ទាយ​អាក្រក់​ល្អ លុះ​ឃើញ​ជាក់ជា​ខ្មៅ​ស ទើបថាបាន​ បើ​បណ្តោយ​តាម​គំនិត​ដែល​គិត​ស្មាន​ នឹង​រំខាន​ព្រោះ​ការ​ខុស​កំហុស​ខ្លួន។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃើញ​សម្បក​ថា​ខ្លឹម​រុក្ខា​ យល់​ពួក​បច្ចា​ថា​ជាមិត្រ​ ពាល​ប្រឡំ​ថា​បណ្ឌិត​ ច្រឡំ​លាមក​ពិតថាបុប្ផា។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្លាន​កុំអាល​ស៊ី ងងុយ​កុំ​អាល​ដេក​ យប់កុំអាលនិយាយជាមួយស្រី​។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្លាន​ក្រៃ​ណា​ឆ្ងាញ់​ ស្រឡាញ់​ក្រៃ​ណា​ល្អ ឬ (ពិសា​ក្រៃ​ណា​នឹង​ឃ្លាន អាក្រក់ប៉ុន្មាន​ក្រៃ​ណា​នឹង​ចិត្ត)។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្លេ​មិន​ខ្លាច​ ទៅ​ខ្លាចខ្លា។ (រឿង​អាខ្វាក់​អាខ្វិន)
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្លោក​លិច​ អម្បែង​អណ្តែត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្វាលក្របី​ជិះ​ក្របី ឃ្វាលគោ​ជិះ​គោ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្វាលចិត្ត​លំបាក​ពេក​ពិត​ ដូចឃ្វាលពពក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្វាលគោ​ក្របី​ដោយ​អាជ្ញា ឃ្វាល​ចិត្តល្អ​ជា​ដោយ​អំណត់។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្វាល​ចិត្ត​ឥត​កំណាញ់​ ដោយ​លះ​បង់​កុំ​ប្រណី។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ឃ្វាល​នគរ​ដោយ​ពលរដ្ឋ​ប្រុសស្រី រួម​សាមគ្គី​តាម​រដ្ឋ​បុរស​ជាតិ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

ង

* ងប់​នឹង​កូន​ប្រពន្ធ​ទ្រព្យ​ ព្រះ​ថា​អភ័ព្វ​ព្រោះ​ជាប់​ចំណង។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់​នឹង​ញាតិ​ឃ្លាត​ច្បាប់។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់​នឹង​មាស​ប្រាក់​ខូច​យសសក្តា។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់​នឹង​ប្រុ​ស​ខូច​ព្រហ្មចារី។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់នឹងប្រុស ខូចឈ្មោះមួយជាតិ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់​នឹង​ស្រី​ចំណី​ទុក្ខ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់នឹង​ល្បែង​តែង​ហិនហោច។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់នឹងល្បែង​តែងវិនាស។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់នឹង​ស្រា​ខូច​ស្មារតី។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់​នឹង​ពាក្យ​សរសើរ​គេ​ថា​ភ្លើ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់នឹង​ពាក្យ​បង្អាប់​ស្លាប់​គំនិត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់​នឹង​ស័ក្តិយស​ស្អុយ​ទាំង​អស់​ក្នុង​លោកិយ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងប់នឹង​ជំនឿ​រឿគំនិត។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់​ដើម្បី​ជាតិ​មាតុភូមិ ទេវតា​ឥន្ទ្រព្រហ្ម​ចោមអោយ​ពរ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់​ខ្លួន​ សមសួន​ជាង​ងាប់​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់​គំនិត​ ងងឹត​ដល់ស្លាប់។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់​ទាំង​រស់ ស្អុយ​ទាំង​ស្រស់។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

*
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងា​ប់ដៃ​ជើង​ ថ្កើង​ជាង​ងាប់​ពាក្យសម្តី។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់នឹង​ស្រី​ ចង្រៃ​មួយ​ជាតិ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់​នឹង​សំដី ដូច​ត្រី​កំភ្លាញ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងា​ប់នឹង​អាចម៍​ឯង​ ជាក់​ស្តែង​ដូច​ខ្វែក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់​ព្រោះ​គំនិត ​ដូច​កាំ​បិត​ចិត​ដង​ឯង។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងា​ប់​ជាតិ​ ព្រោះ​ឃ្លាត​សាមគ្គី។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់នយោបាយ​ ព្រោះ​ស្តាយ​លាភ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាប់​ស្តួក​ ដូច​ឃ្លោក​ទុំ។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងាយ​មិន​ក្រៃ​ណា​នឹង​បាន​ មានមិនក្រៃ​ណានឹង​អ្នក​បាន​សុខ​ ចេះ​ក្តី​មិន​ក្រៃ​ណា​នឹង​ម្ចាស់​ស្រុក។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

* ងើយ(ឬ ងើប)​ស្កក​ ឪនដាក់គ្រាប់។
o Transliteration:
o Literally:
o English equivalent:
o Meaning:
o Note:

ច

* ចង់ធំខំពីតូច បើខ្លាចខួចកុំឆាប់ខឹង ការអ្វីឲ្យចេះថ្លឹង កុំប្រឹងជុះតាមដំរី ។
* ចង់ប្រាជ្ញឲ្យខំប្រឹង ចងក្បិនតឹងរកស៊ីធូរ គំនិតមុនគំនូរ រៀនធ្វើគ្រូមានគេរាប់ ។
* ចង់ឲ្យមានជួញអង្ករ​ចង់ឲ្យក្រជួញឡាន។
* ចង់ចេះឲ្យធ្វើល្ងង់។
* ចង់ស្រួចដូចបន្លា ត្រូវឧស្សាហ៍ដុសដែកដុល។
* ច្របាច់កចិន លៀនអណ្តាតខែ្មរ។
* ចម្ងល់គឺជាបិតានៃការចៃ្នប្រឌិត។
* ចម្ងល់គឺជាការចាប់ផ្តើមមិនមែនជាចុងបញ្ចប់នៃបញ្ញាទេ។
* ចង្អៀតផ្ទះនៅបាន ចង្អៀតចិត្តនៅពុំបាន។
* ចាក់អង្ករយកអង្កាម។
* ចានមួយរាវ លែងអីរណ្តំគ្នា។
* ចាញ់ចត្រង្គអស់ប្រាជ្ញា ចាញ់តណ្ហា​អស់កុសល។
* ចាញ់បានជាព្រះ ឈ្នះបានជាមារ។
* ចាប់ក្ដាមដាក់ចង្អេរ។
* ចាប់នេះចាប់នោះ មិនឆ្ពោះត្រង់ណា។
* ចាប់ច្រវាក្រាក សំឡឹងជ្រោយ។
* ចាប់ត្រីបាន កុំឲ្យល្អក់ទឹក។
* ចាប់ត្រីដៃពីរតម្រាហាម ចាក់អង្ករយកអង្កាមហាមមិនឈ្នះ អុំទូកឡើងភ្នំខំមានៈ បង់ព្រះទៅសំពះឯបាយាប (អារក្ស)។
* ចាប់វល្លិមួយ រញ្ជួយរាល់ដើម។
* ចាស់អាងស្លាប់ ពាលអាងកាប់ កេ្មងអាងយំ។
* ចិត្តល្អ ក្រខ្លួន។
* ចិត្តល្អ ក្រមិនយូរ។
* ចិត្តជាទេវវត្ត មាត់ជាទេវតា។
* ចិញ្ចឹមកូនខ្លា វាសងគុណ។
* ចិញ្ចឹមមនុស្សខូច ដូចចិញ្ចឹមខ្លា។
* ចូលព្រៃទាន់ព្រឹក ​ចង់សឹកទាន់ក្មេង។
* ចូលស្ទឹងតាមបទ ​ចូលស្រុកតាមប្រទេស។
* ចូរមើលកាលវែង កុំមើលកាលខ្លី។
* ចូរសេពអ្នកប្រាជ្ញ កុំត្រាប់មនុស្សពាល។
* ចេះដប់មិនស្មើប្រសប់មួយ។
* ចេះឯង ឲ្យក្រែងចេះគេ។
* ចេះពីរៀន មានពីរក ក្រពីខ្ជិល។
* ចេះមកពីរៀន​ មានមកពីរក។
* ចំណេះបានពីរៀន មានបានមកពីរក។
* ចំណេះវិជ្ជាលោកចែងចាត់ ទុកជាសម្បត្តិសម្បូរបាន ទោះបីក្រខ្សត់អត់ប៉ុន្មាន គង់តែបានគ្រាន់អាស្រ័យ ។
* ចំណីឆ្ងាញ់កុំទុកស្អែក។
* ចំណីច្រើនមុខច្រើនពិសា កូនច្រើនបាច្រើនល្អ ។
* ចុះទឹកក្រពើ ឡើងលើខ្លា។

ឆ

* ឆ្មាមិននៅ កណ្តុរឡើងរាជ្យ។
* ឆ្ងាយកាយ ណាយចិត្ត។
* ឆ្ងាញ់មាត់មិនស្អិត ដូចចិត្តឆ្ងាញ់។
* ឆ្អិនគំនិតពិតជាឆ្អិនគ្រប់យ៉ាងឆ្អិន ព្រេងសំណាងផុតទុក្ខា។
* ឆ្អិនក្បាលស៊ីក្បាល ឆ្អិនកន្ទុយស៊ីកន្ទុយ។
* ឆែ្កខាំឲ្យរកម្ចាស់ គោឆ្កឹះឲ្យរកនាយ។
* ឆ្កែខាំ​កុំខាំឆ្កែវិញ។
* ឆែ្កទាល់ច្រក រលកទាល់ច្រាំង។
* ឆែ្កព្រូសមិនដែលខាំ ផ្គរលាន់រអាំមិនដែលភ្លៀង។
* ឆ្កែខាំឲ្យរកម្ចាស់ គោឆ្កឹះឲ្យរកនាយ ។
* ឆ្នាំងណាគ្របនឹង។
* ឆ្លុះកញ្ចក់ ធេ្មចនេត្រា។

ជ

* ជក់នឹងលែ្បង តែងវិនាស។
* ជាការងាយក្នុងការធើ្វការងារមួយបានល្អ ជាងពន្យល់គេពីរបៀបធ្វើការងារនោះ។
* ជាតិទាពូជទាប ចង់នៅទីរាប មិនចង់ឡើងធ្នើរ។
* ជាតិជាអ្នកជា ស្ងាត់ស្ងៀមកិរិយា មិនចេញក្អេងក្អាង ឯសន្តានពាលចេញឫកអាងយ៉ាង ភ្លាត់ស្នៀតស្រទាង ព្រោះព្រុយមិនឈប់ ។
* ជាងទងស៊ីរងកំបែក​ ជាងដែកស៊ីហែកនឹងដៃ។
* ជាងមិនកើតបន្ទោសដែក។
* ជ្រងោប៉ុនគល់ មិនយល់ប៉ុនសក់។
* ជ្រាយរអៀច ដូចបបរឈ្មោល។
* ជ្រូកស្លាប់ ព្រោះសាច់។
* ជួញខាតកុំឈប់ខាន បើចង់បានកុំខ្លាចបង់។
* ជំពប់ជើងគង់បាក់ ជំពប់មាត់បង់ប្រាក់។
* ជ្រើមដូចមហាត។
* ជ្រៃលោមស្រឡៅ ត្រាវលោមបឹង។
* ជ្រៅដូច ក្តិតចាន។
* ជ្រៅតែមាត់ គំនិតរាក់កំផែល។
* ជ្រះថ្លាតែមាត់ ចិត្តស្មូរជន។
* ជិះក្របីចម្លងភក់ ស្រណុកជាជាងហែល។

ឈ

* ឈាមស្រែក​ស្បែកហៅ។
* ឈឺធ្ងន់យកដំរីទៅបន់ ដល់ជំងឺស្រន់យកពងមាន់ទៅថ្វាយ។
* ឈឺជើងធាត់ ឈឺមាត់ស្គម។
* ឈើពុក កុំដាក់គូថលើ។
* ឈើកោងវល្លិព័ទ្ធ​ មនុស្សខ្ចាត់ភ្លាត់កុំយកខ្លួនបៀត។
* ឈ្នះអ្នកខ្ពស់ដោយបន្ទន់ប្រាណ ឈ្នះអ្នកក្លាហានដោយទំលាយ ឈ្នះអ្នកខ្សោយដោយសម្លបាយ ឈ្នះអ្នកស្មើកាយដោយការព្យាយាម ។
* ឈ្មោះខ្លួនបែបណា ខំធ្វើការឲ្យដូចឈ្មោះ។
* ឈ្លោះនឹងស្រីនាំឲ្យហិន ក្តីនឹងចិននាំឲ្យថោក។
* ឈ្លោះនឹងបរទេស កុំធេ្វសគំនិត។

ញ

* ញញឹមស្មើ សើចស្ទើរ សំដីពីរោះ ការណ៍ទាំងនោះចូរប្រយ័ត្ន ។
* ញ៉ាមដូចក្តាម ស៊ីអាចម៍។
* ញាតិផ្ទាល់ បើមិនស្គាល់គឺអ្នកដទៃ។
* ញាតិនិងមិត្រ បើញាតិមិនគិត មិត្រប្រសើរជាង។
* ញៀននឹងស្រីចំណីទុក្ខ។
* ញៀននឹងលែ្បងតែងហិនហោច។
* ញៀននឹងបៀប៉ោ អស់ខោអស់អាវ។
* ញៀននឹងបៀ គឃៀរស្លៀកពាង។
* ញៀននឹងលាភ ថោកទាបដូចសត្វ។
* ញៀននឹងស្រា ដេកផ្ងាក្នុងផ្លូវ។
* ញៀននឹងលែ្បងតែងបង់យស។

ដ

* ដាវមុតៗមែនក្នុងស្រោម វិជ្ជាចេះព្រមនៅក្នុងក្បួន ប្រពន្ធគាប់ចិត្តនៅឆ្ងាយខ្លួន ដល់ជូនត្រូវការរអារចិត្ត ។
* ដល់ត្រើយ សើយគូថ។
* ដង្កូវចេញពីសាច់ ច្រែះចេញពីដែក។
* ដាក់ទុកកូនចៅ ឲ្យមើលផៅសន្តាន។
* ដឹកគោញី បន្សីគោលឈ្មោល។
* ដឹងឆ្លើយព្រោះដង កូនឆ្គងព្រោះមេបា។
* ដឹងរង្គោះ បោះបណ្តោយ។
* ដឹងថាខ្លួនល្ងង់ គង់បានជាប្រាជ្ញ។
* ដឹងបាំងតាមសាប់ ច្បាប់កាត់តាមពាក្យ។
* ដុតឲ្យខ្លោច រោចឲ្យឆៅ។
* ដូចដេកផ្ងាស្តោះដាក់ទ្រូងឯង។
* ដូច(ជាគេ)អូសឆែ្កឲ្យចុះទឹក។
* ដូចខ្វៀនកន្ទុយឆែ្ក ទោះនៅប្រែពត់ពុំត្រង់។
* ដូចក្រពើ វងេ្វងបឹង។
* ដួលត្មោល ដូចគ្មានអីទប់។
* ដួលមិនបាច់ច្រាន បានមិនបាច់ខំ។
* ដើមនៅឯស្រែ ផែ្លនៅឯផ្សារ។
* ដើរដោយផ្លូវគន្លង តម្រាយអ្នកចាស់បុរាណ។
* ដើរឲ្យរំពៃ អង្គុយឲ្យរំពឹង។
* ដើរឲ្យមានបី ស្រដីឲ្យមានបួន។
* ដើម្បីធើ្វរឿងធំមួយត្រូវគិតជាមុនសិនចាំធ្វើជាក្រោយ។
* ដេកយប់កុំដេកយូរ ខ្លាចក្តីទុជ៌‌នដល់ប្រាណ។
* ដេកមិនលក់កុំខំដេក។
* ដេកដល់ថៃ្ង នាំចង្រៃខ្លួន។
* ដេកផ្ងាស្តោះលើទ្រូងឯង។
* ដេកលើភ្លៅ ទៅបៅដោះអ្នកដទៃ។
* ដេកយប់ កុំនិយាយនឹងស្រី។
* ដេកទាល់ថៃ្ង យកកំជិលដែលគេ។
* ដេកមិនលក់ បក់មិនល្អើយ។
* ដេកផ្សំដួល រមួលផ្សំគ្រេច។
* ដេញទាន់កុំជាន់កែង។
* ដៃតូច ខ្លួនទាប ចង់ឈោងចាប់ផ្កាយ។
* ដៃភ្លើងជើងមាន់។
* ដាំដូងឲ្យខំថែ ចង់ស៊ីផែ្លឲ្យដុតគល់។
* ដាំជើងក្រាន​ មិនប្រមាណឆ្នាំង។
* ដំរីខ្វាក់ ទ្រមាក់ឆ្កួត។
* ដំរីជល់គ្នា ​ងាប់ស្មៅចិញ្ចៀន។
* ដំរីសាស្លាប់ ​យកចង្អេរបាំង។
* ដំបៅ​មិន​ឈឺ យកឈើទៅចាក់។
* ដោះស្រាយប្រស្នា ថ្កើងអ្នកប្រាជ្ញ។
* ដោះកនែ្ទក អារឹសកូន។

ឋ

* ឋិតនៅក្នុងសេចក្តីប្រមាទ ឈ្មោះថាស្លាប់។

ឌ

* ឌម​ជន​គឺ​អ្នក​ថោក អាច​ប្រែក្លាយ​ភាព​ជា​ខ្ពង់​ខ្ពស់ ដោយ​ការ​សេពគប់​នឹង​សប្បុរស ដង្កូវ​បាន​ខ្ពស់​ព្រោះ​បុប្ផា។

ឍ

* ឍាលិន​ប្រែ​ថា​អ្នក​កាន់​ខែល​ ចេះកាប់​ប្រហែល​ចេះ​ការពារ​ ដូច​អ្នក​ចេះ​ដឹង​មិន​ខ្លាច​រា ឧបស័គ្គនានា​ការពារ​បាន។ ខែល​និង​អាវុធ​គឺ​វិជ្ជា​ នៃ​ប្រុស​និង​នារីគ្រប់​ប្រាណ ដែល​បាន​រៀន​សូត្រ​យ៉ាង​ចំណាន ក្នុង​ភូមិភព​ឋាននា​លោកិយ។

ណ

* ណាយកាយ ឆ្ងាយចិត្ត។
* ណែនាំខុសផ្លូវ តែងទៅអបាយមុខ។
* ណែនាំកូន ត្រូវប្រដៅខ្លួនទុកជាគំរូ។

ត

* តសំពៅ មិនត្រូវស្តាយដែក។
* តវាសនា ឲ្យខំសន្សំបុណ្យ។
* តដងរែក ឲ្យល្មមនឹងស្មា។
* តកម្លាំងអោយសេពអាហារ។
* តក់ៗពេញបំពង់។
* តមមេស៊ីពង ស៊ីរងសម្បុក។
* ត្រង់ មិនឈ្នះទាល់។
* ត្រីឆ្តោរស៊ីកូនឯង។
* ត្រីងៀត ឆ្លៀតពង។
* ត្រីមួយត្រកតែស្អុយមួយ ស្អុយទាំងអស់។
* តឹងគិតឲ្យធូរ យូរគិតឲ្យឆាប់។
* តឹងព្អឹះដូចអូសឫស្សីច្រាសចុង។
* ត្រឹកៗដល់ផ្ទះ តូងតាងដេកផ្លូវ។
* ត្រកូលសជាតិ មាយាទសពូជ។
* ត្រួសត្រាយទុក ស្រណុកជាងកែកុន។
* ត្រូវសន្សំទ្រព្យ តិចៗត្រឡប់ ចំរើនធាត់ធំ។
* តៀ្រមទុកមុន មិនស្កុនការ។
* ត្រេកអរមុន ទុក្ខក្រោយ។

ថ

* ថយយស ព្រោះព្រហើន។
* ថិតថេរតែខ្លួន ចិត្តផ្ទួនតែទុក្ខ។
* ថោកអីនៅដៃថៃ្លអីនៅមាត់។

ទ

* ទាហានថ្កើងដ្បិតសឹក ធ្វើស្រែដ្បិតទឹក ត្រឹកពលព្រោះបាយ សិស្សប្រាជ្ញដ្បិតគ្រូ ជេរពោលដំវាយ ពលថ្កើងដ្បិតនាយ ហ្វឹកហ្វឺនខះខំ ។
* ទម្ពក់វាទៅ​ ទើបព្នៅវាមក។
* ទ្រព្យច្រើនព្រួយរក្សា ទ្រព្យតិចណាព្រួយរិះរក។
* ទ្រព្យធនទោះថោកថៃ្ល រួមរក្សាកុំបីធ្លោយ។
* ទនេ្លដប់ មិនស្កប់សមុទ្រមួយ។
* ទឹកថ្លាល្គឹកបើល្អក់ ដ្បិតរលកបោកសោះសា។
* ទឹកជន់ បុណ្យសេ្តច ។
* ទឹករាក់ត្រឹមភ្លៅ ទឹកជ្រៅ ត្រឹមជង្គង់។
* ទឹកត្រជាក់ត្រីកុម ទឹកក្តៅត្រីរត់ចេញ។
* ទឹកបាក់ទៅទាប ដីខ្ពស់កណ្តៀរពូន។
* ទឹកហូរមិនដែលហត់ ព្រះពុទ្ធមិនដែលខឹង។
* ទឹកហូរមិនដែលហត់ ប្រុសស្បថកុំឲ្យជឿ។
* ទឹកថ្លាលាងសក់ ទឹកល្អក់លាងជើង។
* ទុកចោលវាចាស់ ប្រើណាស់វាថ្មី។
* ទូកទៅ កំពុងនៅ។
* ទូកយើងវែង ទូកគេខ្លីតាមគេមេ្តចទាន់។
* ទូកដាច់យកទូកតាម។
* ទូកបែកជាទូកគត់ ទូកកំបុតជាទូកកង។
* ទាំងអ្នកមាននិងអ្នកក្រគឺជាកូនចៅនៃគំនិត។
* ទៅឥតគេរក មកឥតគេហៅ។

ធ

* ធ្ងន់នៅថ្ម ក្រនៅក្តី។
* ធ្វើមិនបាច់ភ្ជួរ រក្សាតែមួរ ស៊ីស្រូវមិនអស់។
* ធ្វើគុណបានទោស ដូចប្រោះខ្លាស្លាប់។
* ធ្វើបាបមិនធ្វើបុណ្យ លែងជាតិទៅនៅនរក។
* ធ្វើស្រែទាន់ក្តៅដី ចង់ស្រីទាន់ក្តៅចិត្ត។
* ធ្វើស្រែនឹងទឹក ​ធ្វើសឹកនឹងបាយ។
* ធ្វើស្រែឲ្យមើលស្មៅ​ ទុកដាក់កូនចៅឲ្យមើលផៅសន្ដាន។
* ធ្វើល្អបានល្អ​ ធ្វើអាក្រក់បានអាក្រក់។
* ធ្វើចេះត្រូវគេប្រើ ធ្វើល្ងីល្ងើស្រណុកខ្លួន។
* ធ្វើការតិចចាយច្រើនចម្រើនក្រ។
* ធ្វើគុណ១០០ សំពៅទោស១ចូលទៅរលាយគុណអស់។
* ធុងទទេឮខ្លាំងណាស់។
* ធ្នូស្នាបង់បាញ់ ​ធម៌បង់ទន្ទេញ​​ ស្រ្ដីបង់ភស្ដា របាំបង់លេងវង្វេងតម្រាចាត់ក្នុងមលាមន្ទិលសៅហ្មង។
* ធំតែខ្លួន ដូចឃ្លោក។

ន

* នារីមានប្តីពីរបីដង ភិក្ខុផងនៅវត្តពីរបីវ៉ា បក្សីជាប់ជង់ពីរបីគ្រា មាយាពួកនេះធ្វើច្រើនក្រៃ ។
* និយាយបាតដៃជាខ្នងដៃ។
* និយាយច្រើនគេមិនស្តាប់ អាប់ប្រាជ្ញា។
* និយាយបែកជាអូរ ហូរជាស្ទឹង។
* និយាយយប់ផ្ទប់ព្រៃ និយាយថៃ្ងព្រៃមានត្រចៀក។
* និរាសកុំមេ្ញញ ខឹងកុំទនេ្ទញ ស្អប់កុំព្យាបាទ។
* នឹងលេបវាស្លាក់ នឹងខ្ជាក់វាសែ្លង។
* នឹងឆីចង់ពិសា ខ្ជិលទំពាឲ្យម៉ដ្ឋហ្មង។
* នឿយណាយកុំដេក យកប្រពន្ធឲ្យមើលម្តាយកេ្មក ចូលដំណេកកុំនិយាយនឹងប្រពន្ធ។
* នៅផ្ទះម្តាយទីទៃ ទៅព្រៃម្តាយជាមួយ។
* នៅពេលដែលបុគ្គលម្នាក់មានចរិតមិនច្បាស់លាស់ចំពោះអ្នក ត្រូវរកមិត្តផេ្សង។

ប

* បង់ព្រះទៅសំពះឯបាយាប។
* បង់បោយមិនមើលប្រាណ ដាំជើងក្រានមិនប្រមាណឆ្នាំង។
* បន់ព្រះ សំពះទេព្តារ។
* បណ្ឌិតមានការមិនរករឿងជាកម្លាំង។
* បណ្ឌិតស្ងៀមស្ងាត់ ចាំស្តាប់គ្រប់មាត់ អ្នលពោលប្រាស្រ័យ ប្រើស្មារតីគិតគំនិតកែខៃ ឲ្យបានជោគជ័យ ជាងពោលប៉ប៉ាច់ ។
* បញ្ញើទុក ស្មើបំណុល។
* ប្រពន្ធពីរ គោបី ដំរីមួយ នាំឲ្យព្រួយចិត្ត។
* ប្រហែសបាត់ ប្រយ័ត្នគង់។
* ប្រមាថម្តាយ រំលាយព្រះ។
* ប្រមាថព្រៀងលាន តែងមានក្តីទុក្ខ។
* ប្រមាថចាស់ អាយុខ្លី។
* ប្រមាត់ដី អួតចង់ឡើងទ្រើង។
* ប្រញាប់ពេកដេកផ្លួវ។
* ប្រើខ្ញុំមើលមុខវា ទោះកាចជាមើលឲ្យសែ្តង។
* បាតដៃជាខ្នងដៃ។
* បានតែបាប មិនឆ្អាបមាត់។
* បានពីកែ្អក ចែកទៅតាវ៉ៅ។
* បានមាស ក្រអីនឹងក្រដាស់ខ្ចប់។
* បាបកម្មកុំបីមាន សីលនិងទានឲ្យរិះគិត។
* បា្រក់ក៏បង់​ ថង់ក៏ដាច់។
* ប្រាជ្ញាបុណ្យផងកើតដោយប្រតិបត្តិ។
* ប្រះដេកឆាប់លក់ ត្បិតឥតបើគិត។
* បុណ្យបាត់ដ្បិតបាប លាបបាត់ដ្បិតឃោរ។
* បុណ្យក៏ធ្វើ ​ឈើក៏កាប់។
* បុរសទុកដូចមាស ស្រីទុកដូចទង់ដែង។
* បួសដោយវត្ត ចិត្តដោយខ្លួន។
* បំណាច់នឹងបាប ឲ្យឆ្អាបមាត់។
* បើត្រាប់ឯតាំងយូ ក្រឯគ្រូពុំគួរត្រាប់។
* បើនឹងរស់ឲ្យគាប់ បើនឹងងាប់ឲ្យគួរ។
* បើមិនជួយចូកជួយចែវ កុំយកជើងរាទឹក។
* បើប្រឹងនឹងស្រួច បាច់អីសម្រួចដូចបន្លា។
* បើឆីកុំតាមឃ្លាន មើលប្រមាណគ្រប់គ្នីគ្នា។
* បើកាចៗឲ្យគេកោត បើឆោតៗឲ្យគេអាណិត។
* បើក្រទ្រព្យក៏ក្រចុះ កុំឲ្យតែទាល់គំនិត។
* បើខឹងឲ្យខំអត់ បើខ្សត់ឲ្យខំរក។
* បើត្រាប់សត្វក្ងោក កុំបីត្រាប់ពុតទន្សាយ។
* បើមិត្តមិនល្អ កុំយកជាមិត្ត។
* បើឮសូរផ្គរ កុំអាលចាក់ទឹកចោល។
* បើស្តីឲ្យពិនិត្យ ពាក្យណាពិតសឹងចរចា។
* បើកក្តោងទាន់ត្រូវខ្យល់។

ផ

* ផឹកស្រាក្លាសំដី។
* ផ្ទុករទេះតាមចំណុះ។
* ផែ្លឈើមិនដែលជ្រុះឆ្ងាយពីគល់។
* ផ្លស់យស ព្រោះប្រមាថ។
* ផ្ទះធំស្រណុក ដ្បិតភរិយាជា។
* ផ្ទះបាក់បែក ឆាប់ទល់ទ្រ។
* ផោមក្នុងទឹកមេ្តចគង់ស្អុយ។

ព

* ពងមាន់កុំផ្ញើនឹងកែ្អក។
* ពាក្យគ្រូរែងរឹង ស្រារែងស្រវឹង ពុំដែលពិសា។
* ពាក្យអប្រិយចាញ់អាត្មា។
* ពាក្យច្រើនភូត ចាញ់អាត្មា។
* ពាក្យសែ្លងកុំស្អប់ ពាក្យគាប់ឲ្យយក។
* ពាក្យម្តាយ ទំនាយគ្រូ។
* ពុតគ្រូកុំត្រាប់ ច្បាប់គ្រូឲ្យយក។
* ពូជទានៅតែទា ពូជមាន់នៅតែមាន់។
* ពូកែឯង ឲ្យក្រែងពូកែគេ។
* ពួនតែមុខ គូថនៅកណ្តាលវាល។
* ពេលវេលាជាវត្ថុមានតមៃ្លបំផុតសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ។
* ពេជ្រកើតពីថ្ម តែងទំពាស៊ីថ្មវិញ។
* ព្នៅនៅថ្នក់ ទម្ពក់នៅដៃ។
* ព្រះមិនសម ព្រហ្មមិនជួយ។
* ព្រះរាជាមាន ឥស្សរិយៈជាកម្លាំង។

ភ

* ភ័ព្វសំណាងផ្តល់ឲ្យតែមនុស្សណាដែលចេះ លួង លោមវាប៉ុណ្ណោះ។
* ភរិយាល្អក្ររកបាន បើជាមានទុកធ្វើគំរូ។
* ភាពក្រីក្រនិងការមានទ្រព្យសម្បត្តិគឺជាពន្លកនៃគំនិត។
* ភូតនៅហោរ ចោរនៅជាង។
* ភ្លើងឆេះមកពីសម្រាម។

ម

* មនុស្សពាលមានការរករឿងជាកម្លាំង។
* មនុស្សចេះគេថាកាច មនុស្សប្រាជ្ញគេថាព្រើល។
* មនុស្សកុំមើលងាយមនុស្ស។
* មនុស្សឆ្លាតគេថាឆោត មនុស្សប្រាជ្ញគេថាល្ងង់។
* មនុស្សកាចកុំប្រសព្វ កុំទៅគប់នឹងចោរក្មួញ។
* មនុស្សបាក់ត្រង់ណា ល្អិតស្មៅត្រង់ណោះ។
* មនុស្សស្លាប់ ព្រោះវាចា។
* មនុស្សជាគេថាឆោត មនុស្សស្លូតគេថាល្ងង់។
* មនុស្សនឹងបា្រក់​ យក្សនឹងសាច់។
* មនុស្សជាតិទាំងអស់ដែលកើតឡើងតាមធម្មជាតិតែងតែប្រាថ្នាចង់ដឹង។
* មានល្អព្រោះរោម រូបឆោមល្អព្រោះតែង។
* មានផ្ទះឥត​មនុស្សនៅ មានផ្លូវឥតមនុស្សដើរ។
* មានគំនិត ឥតកំណើត។
* មានដំបៅ​ទើបរុយវារោម។
* មាត់តែប្រកែក អម្រែកតែទទួល។

យ

* យកពងមាន់ទៅផ្ញើនឹងក្អែក។
* យកសំផឹងធ្វើប្រពន្ធ យកប្រពន្ធធ្វើសំផឹង។
* យប់មើលនឹងដៃ ​ថ្ងៃមើលនឹងភ្នែក។
* យល់ទោសថាជាគុណ យល់ឯបុណ្យថាជាបាប។
* យើងធ្វើគេ គេធ្វើយើងវិញដូចគ្នា។

រ

* រកព្រឹកខ្វះល្ងាច រកល្ងាចខ្វះព្រឹក។
* រកស៊ីនិងក្តិត ដូចពឹងពាង។
* រកអុសប្រទះឈើងាប់។
* រស់ក៏គាប់ ងាប់ក៏គួរ។
* រស់នៅថាអាក្រក់ ស្លាប់បាត់មុខថាល្អ។
* រត់ឥតអំពើ ដើរអំណត់ចម្រើនជាង។
* រទេះបាក់មិនគិត ទៅគិតឯគោលួចដាំង។
* រទីសរទាស ដូចរាស្រ្តឥតសេ្តច។
* រលំមិនបាច់ច្រាន បានមិនបាច់ខំ។
* រហ័សតែពាក្យ ត្រគាកស្លាប់ស្តូក។
* រឿងដ៏កម្របំផុតដែលមនុស្សមិនដែលធ្វើ គឺត្រូវខំធ្វើតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។
* រៀនរិះរក្សាគ្រង យកចេញចាយដោយរដូវ។
* រោគរោមកាយា ថ្កើងឯគ្រូពេទ្យ។


ល

* លាក់តែមុខ គូទនៅកណ្តាលវាល។
* លិចសឹមលោត ដល់កំប៉ូតសឹមតោង។
* លិចកញ្ជង់ លង់កញ្ជើ។
* លូកប្រហុក លូកឲ្យកប់ក្លៀក។
* លួចគេវាគ្រាន់ ដល់ពេលគេទាន់វាក្រែល។
* លួចគេវាធ្លាប់ដៃ ដេកថៃ្ងវាធ្លាប់ភែ្នក។
* លឺផ្គរឲ្យមើលខ្យល់ ក្តីពុំយល់កុំអាលក្រោធ។
* លឿន​លៃមិនទាន់។
* លេងក្មេងអាប់យស ​លេងពស់ៗខាំ។
* លេបទៅវាស្លាក់ ខ្ជាក់ទៅវាសែ្លង។
* លោភពេក វាបែកពោះ។

វ

* វក់នឹងអាភៀន តែងញៀនជាប់។
* វេចសំពាយចាំព្រេងសំណាង អាងតែដុតធូប។

ស

* ស្រលាញ់កុំទៅញឹក​ បើរលឹកសឹមទៅម្ដងៗ។
* សង្ឃផ្គង់វិន័យ ស្រីផ្គង់មារយាទ។
* សត្វតុកកែស្លាប់ ដោយសារប្រើស។
* សង់ផ្ទះតាមចិត្តអ្នកនៅ។
* សប្បាយមានទុក្ខ ស្រណុកមានភ័យ។
* សប្បុរសជនចង់ដឹងពីសេចក្តីត្រូវការមិនមែនចង់ដឹងពីមូលហេតុទេ។
* សព្វថៃ្ងនេះប្រភពធនធានធំបំផុតតែមួយគត់គឺនៅចន្លោះត្រចៀកអ្នក។
* សរសើរតែមាត់ ចិត្តផ្ទន្ទា។
* សាងល្អបានល្អ។
* សាងបាបបានបាប ​សាងបុណ្យបានបុណ្យ។
* សាបមួយដៃ ប្រៃមួយចឹប។
* ស្លាប់ដូចពស់ រស់ដូចកង្កែប។
* ស្ថិតសេ្ថរឥតអំពើ បើមិនធើ្វអំពើល្អ។
* សីលជាស្ពាន ទានជាស្បៀង។
* សូវទូលក្តីតបាវ កុំឲ្យទូលក្តីតកញ្ជើ។
* សេរីភាពគ្មានអ្វីក្រៅពីជួយឲ្យមនុស្សមានឱកាសល្អប្រសើរទេ។
* សំដីជាឯក លេខជាទោ អក្សរជាត្រី។
* ស៊ីនឹងអ្នកណា ត្រូវយកអាសាអ្នកនោះ។
* សែ្វងរករៀនច្បាប់ ពុំស្មើចិត្តជា។

ហ

* ហាឡើងវាស្លាក់ ខ្ជាក់ទៅវាសែ្លង។
* ហាហួសចង្កា ថាហួសសេចក្តី។
* ហ៊ានសែ្បកដាច ខ្លាចសែ្បកស្វិត។

ឡ

* ឡេះឡោះ ដូចទឹកកន្លះក្អម។

អ

* អន្ទង់វែងឆ្នាំងវែង។
* អ្នកខ្ពស់រស្សាទាប ដោយសុភាពធម៌បុរាណ។
* អ្នកចេះដប់ មិនស្មើអ្នកប្រសប់មួយ។
* អ្នកដំកុំផ្ញើដែក អ្នកប្រមឹកកុំផ្ញើស្រា។
* អាងតែមានអណ្តាត ចេះតែផ្ទាត់ទៅ។
* អាងតែអណ្តាតឥតឆ្អឹង ចេះតែគ្រលាស់ទៅ។
* អាគកណា ក៏ស៊ីស្រូវដែរ។

ឥ

* ឥតដំបៅហៅជម្ងឺ ដំបៅមិនឈឺយកឈើចាក់។


ឯក​សារ​យោង​

* សៀវ​​ភៅ​ ប្រមូល​ភាសិត​ខ្មែរ​ ផ្សាយ​ចេញ​ពី​សមាគម​សម្តេច​ ជួន ណាត។

Proverbs

* 1
o The function of great knowledge is not to simply weigh down your brain, just as a woman does not wear costly jewelry simply to weigh herself down.

* 2
o Regarding consumption of the food in this world, if you are not conscious of the amount you eat and eat wastefully without consideration for others, this will create conflict with relatives; when you die the fire will not be enough for a normal cremation (because relatives will not help build the funeral pyre). Overeating is poisonous because eating too much will make a stingy person of others, including relatives.
o An obvious admonition against gluttony. Overindulgence will make those around you fearful that you will abuse their generosity, causing them to be hesitant about giving you anything. For example, it is a Khmer custom to offer food to friends and family who visit, but one might think twice about offering food to someone who will overindulge themselves without consideration for others (e.g., without leaving food for other people, including the host).


* 3
o Literally: Do not plan to study with the desire to become a government minister, hate and loathe this quagmire that leads to poverty; you must study to become a farmer in order to have wealth in the future.
o Meaning: Be practical and do not waste your time seeking that which is unavailable to you. This is an outdated proverb based on the fact that in the past it was virtually impossible for a non-aristocrat to rise to the rank of minister; therefore, the belief was that common people should spend their time focusing on work their status permitted, such as farming.

* កុំអង្គុយលើចង្អេរលើកខ្លួនឯង កុំ កុំ កុំ
o Literally: Do not sit on a basket to raise yourself; do not be boisterous while carrying goods on your head; do not lie with your head covered waiting for good luck; do not rely upon the god of mercy, you must work hard.
o Meaning: In the first phrase, "sitting on a basket" is a metaphor for boasting about oneself; the second phrase admonishes a person not to be boisterous while carrying goods because when you are boisterous you risk becoming unbalanced and tipping the basket on which your goods rest; the third and forth phrases are self-explanatory.

* ចេះមកពីរៀន​​​ មានមកពីរក
o Literally: Do not lie waiting for death or sit waiting to become rich; embarrassment of stupidity will bring knowledge, embarrassment of poverty will bring riches; knowing yourself as ignorant will make you wise; do not act as if dead before you have lived, live your life then die; associate with the learned, do not imitate those who are ignorant/evil.
o Meaning:​ The last word in this proverb ("peal") means ignorant, immature, as well as evil. The word likely has a triple meaning because the Khmer associate ignorance and immaturity with inappropriate/evil conduct.


* 6
o Literally: Do not develop the habit of being idle, wasting time that could be spent working; do not develop the habit of keeping something for later; do not develop the habit of carelessly looking down upon others, bringing a response (confrontation); do not develop the habit of not giving gifts to beggars (not expressing compassion).


* 7
o Literally: Blame for error always lies with those who act; those who do nothing, what do they have to be wrong about?
o Meaning: Mistakes are an inherent part of action; only those who risk nothing and do nothing will not make mistakes. Similar to "To err is human."


* 8
o Literally: Do not rely upon the notion that those who are rich need not exert effort or those who have fallen need not push themselves up.
o Meaning: We dictate our own future and should not wait around for luck/fate to dictate it for us. Do not believe that if you are rich you no longer need to work hard or if you have fallen (literally, financially, or otherwise) that it is pointless to struggle to get back on your feet.

* 9
o Do not commit evil deeds such as practicing usury; betraying your wife with a secret mistress leads to misery.

* 10
o Anger begets error, injury, waste; carelessness begets destruction.
o A more common expression is Dual Translation: (1) Anger begets error; anger begets injury; anger begets waste; and (2) Anger is wrong; anger is wicked; anger is wasteful.


* 11
o Anger causes lack of mindfulness, leading to impairment of work, impairment of purpose; the nature of anger leads to impurity, error, waste, and injury caused by absent-mindedness.


* 12
o Work hard to make a living for indolence is pointless, that way no matter your misfortunes you will have enough to eat without asking for handouts from others. If you should have merit from a previous life that brings you good fortune, hard work will enable you to rise to become a wealthy tycoon.


* 13
o Prison and keys are something to which thieves gave birth; medicinal remedies are born from germs; sleep is born from feelings of sleepiness; people in the world are born from karma.
o Karma is a principle in Buddhism that posits your present action dictates your future. That is, accumulating merit though good deeds will bring good fortune, accumulating sin through evil deeds will bring misfortune. Hence, your birth as a human being and the condition you are born into, whether good or bad, are determined by your karma (the merit/sin you have accumulated from past lives).


* 14
o Control your temper through concentration and patience; control everyday evil/crimes through rules/authority; those who control their hearts to reject anger deserve the greatest praise of all.
o Interestingly, "tosa" means anger, while a similar word "tos" refers to criminal guilt.


* 15
o Controlling yourself to reject feelings of love involving worldly lust and desires is like using cotton thread to tie up an elephant, so exceedingly difficult that you should try to avoid it beforehand.
o Interpretation: Try to avoid falling into forbidden passion as it will be difficult to control yourself once you do. Worldly lust and desires can incite many evils, such as violence and murder.


* 16
o Literally:　Associating with evil people will bring you suffering.


* 17
o Literally:​ Associating with sages will bring you contentment and a life devoid of suffering.


* 22
o Seeing something from afar, do not yet conjecture that it is good or bad, until you see for certain that it is black or white can you make a judgment; if you accept and act according to unsupported speculations, you will experience unhappiness due to your mistakes.
o Interpretation: Do not prejudge or act based on unconfirmed rumors or conjectures; it will only cause you grief.


* 23
o Seeing the bark, you think it is the heartwood of the tree; you understand the enemy as being your friend; the ignorant you mistake for sages; you mistake feces for flowers.
o admonishment for gross misconstruction/misinterpretation of a situation


* 24
o Bumble bees give up on stems without flowers; wild animals give up on forests that are on fire; birds give up on trees without edible fruit; thieves who elude capture give up and throw away their past.
o Dual Interpretation: The adage is comparing a thief's past to stems without flowers or trees without fruit, i.e., useless, valueless; but also, to continue to elude capture, thieves must literally "throw away" or hide their past from other people.


* 25
o Hungry, do not yet eat; sleepy, do not yet sleep.
o Phrase from a Cambodian folklore warning the protagonist to control his desires for fear that his food has been poisoned or that he should be killed in his sleep. Used to warn others to be cautious and stay alert.


* ឃ្លាន​ឆ្ងាញ់ ស្រឡាញ់​ល្អ
o When extremely hungry, anything is tasty; when extremely in love, anything is good. or (the amount eaten depends upon the person's hunger, the amount of wickedness depends upon the person's nature).


* ឃ្លេមិនខ្លាច ទៅខ្លាចខ្លា
o Literally: You do not fear the thorny plant, yet you fear the tiger.
o Meaning: Phrase from a Khmer story about a crippled man and a blind man. As they walk through the forest, rather than fearing the thorny plants in his path, the blind man fears running into a tiger. This prompts the crippled man who is riding on his shoulders to scold him for his paranoia. Possible Interpretation: Worry about the immediate dangers rather than one that is still in the abstract.

* ឃ្លោក​លិច អម្បែង​អណ្ដែត​
o Literally: The gourd sinks, broken pieces float.
o Meaning: Gourds usually float and broken pieces (of plates or bowls) usually sink, but there are times when the opposite is true. This adage is used to refer to situations where the unusual occurs. For instance, unusual changes in social structure or personal status, such as peasants ascending to power and aristocrats toiling in poverty. It is also a reminder that there is always a chance that the unlikely will happen.


* 29
o Tending the water buffalo, ride the water buffalo; tending the cow, ride the cow.
o Interpretation: Make use of objects at your disposal to make your job easier. Why walk when you can ride the animals you are tending?


* 30
o Tending feelings is truly too difficult, like tending the clouds.


* 31
o Tend cows and buffalos with authority; tend kindness with patience.


* 32
o Tend the generous nature by getting rid of possessions without hesitation.


* 33
o Obsession with your family will cause you to stray from the law.
o reference to nepotism


* 34
o Obsession with gold and silver damages your status.


* 35
o Obsession with men jeopardizes your virginity.


* 36
o Obsession with women is fuel for suffering.


* 37
o Obsession with gambling leads you to ruins.


* 38
o Obsession with alcohol damages your memory.


* 39
o Dual Translation: (1) Obsession with words of praise is stupid; and (2) Obsession with words of praise will lead others to consider you stupid.


* 40
o Obsession with words of deprecation kills off ideas.
o reference to unconstructive criticism


* 41
o Obsession with gaining power causes a person to stink up the entire world while still alive.


* 42
o Obsession with a belief limits your ideas.
o admonition against close-mindedness


* 43
o Physical death is better than the death of your reputation (also "family's reputation").


* 44
o Running out of ideas will put you in the dark until death.
o admonition against lack of mindfulness


* 45
o Dead even while living, foul-smelling even while fresh.
o reference to a useless person


* 46
o Losing a limb is better than losing your ability to communicate.


* 47
o Losing yourself over a woman will bring misfortune for a lifetime.


* 48
o Losing yourself over a man will ruin your reputation for a lifetime.


* 49
o Tragedy as a result of ones own words, like a komplea fish (a type of fish that comes up to the surface to breath and thereby becomes easy prey for people to capture).
o Reference to causing ones own destruction through imprudent words

* 50
o Tragedy as a result of ones own defecation, like a kvaek (a type of bird that hunters find by seeking out its defecation).

* 51
o "Easily in" said the lobster in the lobster tank,"But not easily out".